Wat is de plek van je ouders nu jij zelf kinderen hebt? En hoe neem jij jouw plek als volwassen man in?

Je vader wil tijdens het kraambezoek een sigaret op steken en wordt boos als jij hem daar op aanspreekt. Je moeder blijft jou en je partner maar bestoken met vragen wanneer jullie nou gaan stoppen met borstvoeding. De Dora-koekjes zitten inmiddels standaard in haar tas. Of de steeds terugkerende vraag wanneer jullie baby nou eindelijk een keer komt logeren. Want dat zou ook zo fijn zijn voor jullie tweeën.

Je herkent dit soort situaties vast. Ze komen voor in eindeloos veel varianten. Maar ze hebben allemaal dezelfde oorzaak: jij en je partner denken anders over de opvoeding dan je ouders. Dat kan gaan over voeding, sociaal gedrag van je kind, hoe jullie slapen, waarom je die draagdoek toch zo handig vind, et cetera. Gesprekken hierover gaan moeizaam. Vaak voelen beide partijen zich onbegrepen en afgewezen. Verwijten gaan onderhuids zitten en voor je het weet zit je vast een een conflict dat zich vooral onderhuids afspeelt. Het kruipt, schuurt en smeult. En als de bom dan uiteindelijk toch een keer barst, kan dat grote gevolgen hebben voor de relatie tussen jou en je ouders.

Misschien zit jij ook in die verwijtende houding naar je ouders toe. Ze lijken je niet te begrijpen en keuren je gedrag af. Terwijl jij juist wilt dat ze begrijpen waarom jij bepaalde keuzes maakt in het grootbrengen van je kinderen. Je hebt daar namelijk lang over nagedacht, veel over gesproken met je partner en in heel je lijf voel je dat het de juiste keuzes zijn. Als je ouders je nou gewoon zouden begrijpen, dan zou er niets aan de hand zijn. Maar dat lijken ze te vertikken. En dat is onhandig. Want diep van binnen wil je niet alleen dat ze je begrijpen, maar ook dat ze je steunen in je keuzes. Want je kiest niet altijd voor de makkelijkste weg. Lang borstvoeding geven, samen slapen, je kinderen dragen, alternatieve vormen van onderwijs, wat je weg ook is, je ontmoet regelmatig weerstand. En het zou zo fijn zijn als je zou voelen dat je eigen ouders achter je staan.

Maar dat doen ze niet. Je ouders gaan je niet geven wat je nodig denkt te hebben. Geen steun, geen goedkeuring, geen zegen. Tenminste, niet zo lang je daar op blijft hopen. Het is namelijk niet hun schuld dat ze dat niet doen. Zij zijn oude bomen, diep geworteld in hun eigen aarde. Er is heel wat voor nodig om daar beweging in te krijgen. Jij bent een jonge boom en bent een stuk flexibeler. Als je wilt dat er iets verandert in jullie onderlinge verhouding, dan zal dat het snelst gaan als jij in beweging komt.

Eenvoudig is dat niet. Want net zo min als het de schuld van je ouders is dat jullie elkaar niet begrijpen, is het jouw schuld. In onze cultuur en maatschappij zijn we op een gegeven moment vergeten hoe kinderen met hun ouders horen om te gaan op het moment dat ze volwassen worden. We zijn gestopt met het houden van inwijdingsrituelen die de overgang markeren van jongen naar man en van meisje naar vrouw. Met als gevolg dat we er dus nooit echt stil wordt gestaan bij het moment van volwassen worden. Natuurlijk, je mag drinken als je 18 bent, autorijden en films voor volwassenen bekijken. Maar heeft dat echt iets met volwassen zijn te maken? Het enige ritueel dat er nog is voor mannen is het doorknippen van de navelstreng bij de geboorte van je kind. Je knipt en bent vader. Maar ook dat ritueel is veel meer een formaliteit en fotomoment dan dat het van binnen iets wezenlijks verandert.

Sommige traditionele culturen kennen nog wel inwijdingsrituelen. Masai-jongens in Kenia worden erop uitgestuurd om alleen met een speer en schild een volwassen leeuw te doden. Na het doorstaan van de proef is voor iedereen duidelijk dat de jongen nu een man is en hij mag een gezin gaan stichten. In onze cultuur is er geen enkel officieel moment dat je je ouders in de ogen kijkt en dat jullie alledrie weten dat je geen kind meer bent, maar een volwassen man. Grote kans dus, dat de oude gezinsconstructie waarin jij het kind bent, voort blijft bestaan. Veel volwassenen geven aan dat die relatie pas echt voelbaar verandert op het moment dat hun ouders door ziekte of het ouder worden hulpbehoevend worden. Maar dan ben je zelf ook vaak een eind in de vijftig. Ik gun je van harte dat je niet zo lang hoeft te wachten tot je vanuit je volwassen kracht kunt leven.

Je bent niet ingewijd met een ritueel en je ouders zien je – bewust of onbewust – nog altijd als een kind. Ze hebben het beste met je voor. Dat hebben ze ook met jouw kinderen. En ze hebben hun eigen behoeften als opa en oma. Ze willen graag met hun kleinkinderen zijn, hen liefde geven, zich geliefd voelen. Alleen de manier waarop is vaak niet de jouwe. Tegelijkertijd begeven ze zich met hun vragen en bemoeienis over het opvoeden op jouw terrein.

Dat kost veel energie en ergenis en je wilt het anders. Er zit maar één ding op: je zult zelf de navelstreng door moeten knippen die er nog tussen jou en je ouders loopt. De navelstreng die je als vader keer op keer figuurlijk doorknipt bij je eigen kind, loopt ook nog tussen jou en je eigen ouders. Als je ouders die niet door gaan knippen, dan moet je het zelf doen.

Maar hoe knip je een figuurlijke navelstreng door? Begin eens met de volgende 3 stappen:

1. Je zult allereerst los moeten laten dat je je ouders ooit gaat overtuigen van jouw gelijk. Overtuigen is strijd en van strijd gaan ieders hakken in het zand. De verjaardagen en kerstdiners zullen er niet gezelliger van worden. Als toenadering nog niet lukt, accepteer dan voorlopig dat jullie anders over de dingen denken.
2. Stop met je af te zetten tegen je ouders. Je bent geen puber meer. Die familielijn zit in jullie bloed en hoe meer de liefde in die lijn kan stromen, hoe meer iedereen daar van opleeft. Ook al stoppen je ouders je kinderen honderd keer snoep toe, het blijven de grootouders van je kinderen. Op je ouders afgeven als ze weg zijn, gaat je niet helpen. Onderzoek wat jouw plek is in die familie. Probeer een plaatje te maken van je ouders als kinderen. Hoe waren hun ouders en die ouders daarvoor? Wat is jouw familieverhaal? Welke waarden werden er doorgegeven? Maar ook welke patronen en verkrampingen werden er doorgegeven? Je kunt dat letterlijk doen door je ouders vragen te stellen, maar het kan ook energetisch, bij voorbeeld door foto’s neer te leggen of op te plakken. Dan lijkt het al wat meer op een familieopstelling, waar Andries de Jong in Kiind Magazine een mooi stuk over schreef.
3. Neem zelf de plek in van de volwassen man. Als niemand je inwijdt, moet je het zelf doen. Misschien is het goed als je ‘De Leeuwenkoning’ nog een keertje terugkijkt ter inspiratie. Na vele omzwervingen neemt Simba uiteindelijk zijn de plaats van zijn overleden vader in als koning van de dieren. De orde is daarmee hersteld. Neem bewust afstand van het idee dat je afhankelijk bent van je ouders. Je hebt hen niet meer nodig. Je kunt nu heel goed voor jezelf zorgen. En voor je gezin. Daar ligt je eerste prioriteit. De relatie met je ouders is niet meer van levensbelang. Als je in een loyaliteitsconflict zit tussen je ouders aan de ene kant en je gezin aan de andere kant, dan heb je maar één keuze: je gezin. En als dat betekent dat je ouders boos worden, dan is dat maar zo. Het gaat erom dat jij op je rots klimt, je manen schudt en laat zien dat jij de koning bent in jouw rijk. Je ouders zijn daar op bezoek.

Je hebt moed nodig om die navelstreng door te knippen. Het kan onwennig en eenzaam voelen. En waarschijnlijk zul je het vaker dan één keer moeten doen. Maar ik durf je te beloven dat het je goed zal doen. Je kinderen krijgen de vader die ze verdienen en je partner de man waar zij of hij naar verlangt. En misschien zijn je ouders je zelfs dankbaar. Als jij volwassen bent, moeten zij je meer los gaan laten. Je blijft hun zoon, maar ze hoeven niet meer voor je te zorgen. Ze zullen misschien niet applaudisseren. Maar dat heb je ook niet meer nodig.

Ik wens je veel moed, liefde en kracht op deze reis.

Warme groet!
Jeroen | De Praktijkvader